زیره سیاه ؛ خواص، عوارض و نحوه مصرف

 

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان آذربایجان غربی،  زیره سیاه گیاهی است که افسانه‌های جالبی در قدیم درباره آن وجود داشته است. برای مثال، خرافه‌پرستان معتقد بودند که زیره سیاه این قدرت را دارد که از دزدیده شدن هر وسیله‌ای که حاوی این گیاه است، جلوگیری کند و یا این که باعث شود عاشقان، علاقه خود را نسبت به‌هم از دست ندهند!

 اما امروزه ثابت شده است که گیاه زیره سیاه قدرت درمانی دارد و می‌توان از روغن، میوه و دانه‌های آن به‌عنوان دارو استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زیره سیاه چیست؟

زیره سیاه (Caraway) که به آن زیره نیز گفته می‌شود، یک ادویه منحصربه‌فرد است که مدت‌هاست در آشپزی و داروهای گیاهی استفاده می‌شود. گیاه زیره سیاه دارای برگ‌های ریز بریده شده و چتری‌های حاوی گل‌های سفید کوچک است. میوه یا دانه آن به رنگ قهوه‌ای روشن تا تیره، به شکل هلالی به طول حدود ۵ میلیمتر و با پنج برجستگی طولی در پشت آن است. زیره سیاه، اگرچه اغلب با دانه یا بذر اشتباه گرفته می‌شود، اما این غلاف کوچک و قهوه‌ای درواقع میوه‌ی خشک گیاه دوساله‌ی زیره سیاه (Carum carvi .L) از خانواده جعفریان است.

گیاه زیره سیاه، بومیِ اروپا و آسیای غربی است و از زمان‌های بسیار قدیم کشت می‌شد. طعم گرم، کمی تلخ و خاکی زیره سیاه شبیه به شیرین بیان، گشنیز و رازیانه است و هنگام استفاده‌ی دارویی، می‌تواند به‌عنوان دمنوش و یا مکمل غذایی مورد استفاده قرار بگیرد.

ارزش غذایی زیره سیاه

زیره سیاه حاوی طیف گسترده‌ای از مواد مغذی ضروری است. یک قاشق غذاخوری (۶.۷ گرم) زیره سیاه حاوی مواد زیر است:

کالری: ۲۲ پروتئین: ۱.۳ گرم چربی: ۰.۹ گرم کربوهیدرات: ۳.۳۴ گرم فیبر: ۲.۶ گرم مس: ۶.۷ درصد از درصد ارزش غذایی روزانه (Daily Value- DV) آهن: ۶.۱ درصد برای خانم‌ها منیزیم: ۵.۴ درصد از DV منگنز: ۴.۸ درصد برای خانم‌ها کلسیم: ۳.۶ درصد از DV روی: ۴.۶ درصد برای خانم‌ها

علاوه بر این‌ها، گیاه زیره سیاه یک منبع غنی از آنتی اکسیدان‌هایی از جمله لیمونن و کارون برای تقویت سلامت بدن است.

خواص زیره سیاه

برخی از ترکیبات موجود در زیر سیاه، خاصیت ضد التهابی قوی دارند که می‌توانند مشکلات گوارشی از جمله سوزش معده، نفخ و گاز معده، مشکلات هضم غذا، از دست دادن اشتها، اسهال، تحریک بافت گوارشی و اسپاسم خفیف معده و روده و همچنین مشکلات دیگری مانند زخم و گرفتگی عضلات را بهبود بخشند. روغن زیره سیاه برای بهبود سرفه بلغم، کنترل ادرار، از بین بردن باکتری‌های بدن و رفع یبوست استفاده می‌شود. همچنین بانوان هنگام عادت ماهانه برای تسکین دردهای قاعدگی و مادران شیرده برای افزایش جریان شیر در بدن خود از روغن زیره سیاه استفاده می‌کنند. در کرم‌های مخصوص ماساژ برای بهبود جریان خون و همچنین در دهانشویه‌ها از عصاره زیره سیاه استفاده می‌شود. در تمام غذاهای شور و شیرین مانند مانند نان، شیرینی، پنیر، خوراک‌های گوشتی و خورشت‌ها می‌توان از زیره به‌عنوان ادویه پخت‌وپز استفاده کرد. در صنایع و کارخانجات از روغن زیره سیاه برای طعم دادن به داروهای خاص استفاده می‌شود. همچنین معمولاً به‌عنوان اسانس در خمیردندان، صابون و مواد آرایشی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عوارض زیره سیاه

اکثر افراد سالم، عوارضی در مصرف زیره سیاه از خود نشان نمی‌دهند. اما با این حال به دلیل کمبود تحقیقات کافی روی ایمنی این گیاه، بهتر است در موارد زیر احتیاط کنید:

کودکان یا زنانی که باردار یا شیرده هستند، نباید زیره سیاه مصرف کنند. (اما قرقره آن از راه دهان در هنگام بارداری موردی ندارد.) کسانی که اختلال عملکرد کبد یا کیسه صفرا داشته باشد باید از زیره سیاه اجتناب کنند، زیرا برخی شواهد نشان می‌دهند که زیره سیاه مانع تخلیه کیسه صفرا می‌شود. خوردن روغن زیره سیاه به‌همراه روغن نعناع می‌تواند باعث باد گلو، دل درد و حالت تهوع شود. همچنین استعمال روغن زیره سیاه روی پوست در افرادی که پوست حساسی دارند ممکن است باعث جوش‌های پوستی و خارش شود. این احتمال وجود دارد که زیره سیاه باعث کاهش قندخون شود؛ بنابراین اگر مبتلا به دیابت هستید و از زیره سیاه استفاده می‌کنید، باید همواره قندخون خود را با دقت بررسی کنید و دوز داروهایی که برای دیابت استفاده می‌کنید را با مشورت پزشک خود به‌طور متناسب تنظیم کنید. عصاره زیره سیاه ممکن است باعث افزایش جذب آهن شود؛ بنابراین استفاده بیش‌ازحد زیره سیاه با مکمل‌های آهن یا غذاهای حاوی آهن می‌تواند باعث افزایش سطح آهن در بدن شود. زیره سیاه ممکن است در کنترل قندخون در حین و بعد از عمل جراحی اختلال ایجاد کند؛ بنابراین حداقل ۲ هفته قبل از عمل خود، استفاده از زیره را متوقف کنید.

نحوه استفاده از زیره سیاه

زیره سیاه در سراسر جهان کشت می‌شود، نسبتاً ارزان است و به راحتی در بیشتر فروشگاه‌ها و عطاری‌ها در دسترس است. برای استفاده از زیره سیاه می‌توانید:

آن را به‌عنوان ادویه، به شکل کامل یا آسیاب‌شده به غذاهای خود اضافه کنید. برخی از غذاهایی که می‌توانید زیره سیاه به آن اضافه کنید عبارتند از: نان، کلوچه، انواع شیرینی‌ها و دسرها (مانند پای، تارت، مربا، ژله، کاستارد)، خورشت‌ها، سس‌ها، غذاهای ترش یا تخمیر شده، سبزیجات بوداده و… مقداری از آن را به آب جوش اضافه کرده و به‌عنوان یک دمنوش آرامش‌بخش مصرف کنید. از انواع مکمل‌هایی که با زیره سیاه درست شده‌اند، مانند کپسول‌ها، روغن‌ها، عرق‌ها و عصاره‌ها به شکل خوراکی یا غیرخوراکی استفاده کنید.

توجه کنید که هیچ توصیه مشخصی برای دوز مصرفی زیره سیاه مشخص نشده است، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مجموعاً ۱/۲ قاشق چای‌خوری تا ۱ قاشق غذاخوری (۱ تا ۶/۱ گرم) زیره سیاهی که در ۳ روز مصرف شود، احتمالاً بی‌خطر و موثر است.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: آذربایجان غربی گیاهان دارویی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۶۵۵۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی با تغذیه مناسب

به گزارش ایسنا، فرشته فزونی نقش تغذیه را در پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر از جمله بیماری‌های قلبی عروقی بسیار مهم عنوان کرد.

وی الگوی غذایی نامناسب از جمله مصرف زیاد قند، نمک و چربی‌ها، مصرف کم میوه، سبزی، حبوبات و مصرف بی‌رویه فست فودها و تحرک بدنی کم را مهمترین علل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر از جمله بیماری‌های قلبی برشمرد.

رییس گروه تغذیه و دارویی معاونت بهداشت، افزود: توجه به نشانگرهای رنگی تغذیه‌ای محصولات غذایی برای انتخاب محصولات مناسب‌تر کمک می‌کند. بنابراین همه افراد هنگام خرید باید به برچسب محصولات غذایی که با سه رنگ سبز، نارنجی و یا قرمز مشخص شدند دقت کنند.

او با تاکید برانتخاب آگاهانه مواد غذایی، گفت: برچسب محصولات حاوی مقادیر زیاد قند، نمک، چربی، اسید چرب ترانس و انرژی با رنگ قرمز مشخص شدند که باید مصرف این مواد غذایی محدود شود. 

رییس گروه تغذیه معاونت بهداشت با اشاره به مصرف زیاد نمک در کشورو نقش آن به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در پرفشاری خون و عوارض قلبی عروقی، گفت: طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک در افراد زیر ۵۰ سال پنج گرم (یک قاشق چایخوری) و در افراد بالای ۵۰ سال و بیماران قلبی وعروقی و کودکان روزانه کمتر از ۳ گرم است.

به گفته وی این میزان نمک شامل نمک‌های پنهان در غذا مانند نان، پنیر، رب گوجه فرنگی و... نیز می‌شود که باید مورد توجه قرار گیرد.

فزونی خاطرنشان کرد: اگر مقدار نمک افزوده شده به غذا به تدریج کاهش یابد در مدت چند هفته ذائقه افراد به غذای کم نمک عادت می‌کند.

رییس گروه تغذیه و دارویی معاونت بهداشت به والدین توصیه کرد از غذاهای تهیه شده در منزل و تنقلات سالم شامل میوه، آجیل خام و بدون نمک، ساندویچ‌های خانگی به عنوان میان وعده کودکان و نوجوانان استفاده کنند و فرزندان خود را از کودکی به مصرف غذای کم نمک عادت دهند.

وی مصرف روزانه حداقل پنج واحد سبزی و میوه را یک فاکتور پیشگیری کننده از فشارخون بالا و بیماری‌های قلبی و عروقی عنوان کرد.

فزونی از سبزی‌ها و میوه‌های تازه، غلات کامل (پوست نگرفته )، حبوبات و مغزها به عنوان منابع  فیبر نام برد و تاکید کرد مصرف روزانه غذاهای حاوی فیبر درکاهش چربی و قند خون و تنظیم فشارخون نقش مهمی دارند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد.

بنابر اعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی وی پیشنهاد کرد برای افزایش ارزش غذایی برنج آن را به صورت مخلوط با سبزی و حبوبات مصرف کنید.

رییس گروه تغذیه و دارویی معاونت بهداشت در ادامه سخنان خود به بیان راهکارهایی برای کاهش مصرف نمک، قند و غذاهای چرب به عنوان عوامل تاثیرگذار بر سلامت بدن به ویژه سلامت قلب و عروق پرداخت که به شرح زیر است: 

ـ سرسفره به غذا نمک نزنید و نمکدان را از سفره و میز غذا حذف کنید.

ـ به میوه‌ها و سبزی‌های خام ( گوجه سبز، خیار، گوجه فرنگی و ....) نمک نپاشید.

ـ مواد غذایی نمک سود و دودی شده، انواع شور و ترشی، دسرها، سس‌های سالاد آماده، سویا سس، زیتون و خردل و سوپ‌های آماده و تنقلات شور مانند چیپس سیب‌زمینی، چوب شور، چیپس ذرت، کراکر، آجیل، مغزهای شور از منابع عمده سدیم هستند، مصرف آنها را محدود کنید.

ـ برچسب‌های تغذیه‌ای را مطالعه کرده و غذاهایی را که مقدار سدیم کمتری دارند انتخاب کنید.

ـ از ادویه‌هایی استفاده کنید که در تهیه آنها از نمک استفاده نشده است.

ـ مصرف گوشت‌های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس که حاوی نمک زیادی است را به حداقل برسانید.

ـ غذاهای کنسروی حاوی نمک زیادی هستند، مصرف آنها را کاهش دهید.

ـ به جای تنقلات شور به فرزندان خود، میوه و آجیل خام بدهید.

ـ به جای نمک از چاشنی‌هایی مانند سبزی‌های معطر تازه یا خشک مانند نعناع، مرزه، ترخون، ریحان و... یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک استفاده کنید.

ـ نمک مصرفی را از نوع تصفیه شده یددار انتخاب کنید و به یاد داشته باشید که نمک تصفیه شده یددار نیز به اندازه سایر نمک‌ها موجب افزایش فشار خون می‌شود.

ـ مصرف غذاهای  پرچرب را کاهش دهید.

ـ به جای سرخ کردن غذا از روش‌های دیگر پخت مانند بخارپز ، آب پز و تنوری استفاده کنید.

ـ از حرارت دادن زیاد روغن و غوطه وری ماده غذایی در مقدار زیاد روغن خودداری کنید.

ـ پیش از پختن گوشت چربی‌های قابل رویت آن را جدا کنید.

ـ مصرف ماهی را در برنامه غذایی هفتگی بگنجانید.

ـ از مصرف لبنیات پرچرب، شیرینی خامه‌ای، روغن حیوانی، روغن نباتی جامد، فست فود پرهیز کنید.

_ مصرف چربی‌های اشباع و ترانس را کاهش دهید.

ـ برای کاهش دریافت اسید چرب ترانس (اسید های چرب مضری که به دلیل جامد بودن در دمای محیط و بدن خطراتی چون گرفتگی رگ‌ها و امراض قلبی را ایجاد می کند) از مصرف روغن نباتی جامد، غذاهای سرخ کرده و فست فود اجتناب کنید.

ـ از روغن‌های غیراشباع مانند کانولا، زیتون و کنجد و ... به میزان مناسب و نه خیلی زیاد استفاده کنید.

* چند پیشنهاد برای کاهش مصرف مواد قندی 

ـ مصرف بیش از حد مواد قندی باعث بالا رفتن فشار خون و چربی خون می‌شود بنابراین به جای انواع شیرینی از میوه‌های با طعم شیرین ( خرما و انواع میوه‌های خشک ) به میزان کم استفاده کنید.

ـ در مصرف کشمش و خرما هم اگر زیاده‌روی شود منجر به افزایش کالری دریافتی و چاقی می‌شود.

ـ آب بهترین نوشیدنی برای تامین مایعات است.

ـ مصرف نوشیدنی‌های شیرین را کاهش دهید.

ـ چای و قهوه را بدون اضافه کردن قند و شکر مصرف کنید.